Hiện tại, khắp mạng xã hội đang tràn lan thông tin về hình ảnh một vị bác sĩ nổi tiếng bị ghép vào video deepfake để quảng cáo thuốc từ dược liệu, không rõ nguồn gốc hoặc đưa lời khuyên sức khỏe sai lệch. Vậy chính xác Deepfake là gì? Cách nhận biết thế nào? Đừng bỏ lỡ những nội dung hữu ích trong bài viết sau nhé!
1. Deepfake là gì?
Thời đại công nghệ phát triển nhanh chóng tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều công nghệ mới mẻ ra đời, trong đó trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng trở nên phổ biến. Deepfake là một sản phẩm của trí tuệ nhân tạo với khả năng tổng hợp hình ảnh, âm thanh hoặc video theo mong muốn người dùng, để tạo ra những nội dung giả mạo theo mong muốn. Nếu sử dụng cho mục đích xấu thì chắc chắn gây hiểu nhầm cho người xem, ảnh hưởng tới danh tiếng của những người bị giả mạo hình ảnh.
Công nghệ Deepfake xuất hiện lần đầu vào năm 2017 và nhanh chóng trở thành một lĩnh vực cực HOT được đông đảo cộng đồng mạng lẫn cộng đồng công nghệ thông tin quan tâm. Từ đó đến nay, Deepfake dần trở thành một trong những mối đe dọa lớn nhất cho an ninh mạng và đời sống cá nhân của con người.
Hiểu đơn giản, Deepfake là từ ghép của hai từ “deep learning” (học sâu) và “fake” (giả). Deep learning là một phương pháp ghi nhận thông tin của máy tính, cho phép máy tính học mọi thứ cần thiết theo lệnh của người điều khiển, thông qua việc phân tích và suy luận từ các tập dữ liệu lớn. Trong khi đó, “fake” có nghĩa là giả mạo hoặc làm giả. Tóm lại, Deepfake là một kỹ thuật tân tiến kết hợp giữa các thuật toán học sâu và học máy với mục đích tạo ra những video, hình ảnh hoặc âm thanh giả mạo một cách rất chân thực.
2. Lợi dụng Deepfake cho mục đích xấu – Mối nguy hại của xã hội
Theo khảo sát của Tạp chí y khoa BMJ, hiện nay, có rất nhiều tên và hình ảnh bác sĩ nổi tiếng tại Anh như Hilary Jones và Rangan Chatterjee, thậm chí một chuyên gia tư vấn sức khỏe đã qua đời là Michael Mosley, đang bị lợi dụng cho mục đích quảng cáo bán thuốc không rõ nguồn gốc trên Facebook, YouTube, X và TikTok.
“Điểm mấu chốt là việc chi tiền làm video rẻ hơn nhiều so với việc nghiên cứu, phát triển và đưa sản phẩm mới ra thị trường theo cách thông thường“, John Cormack, bác sĩ đã nghỉ hưu tại Essex và là thành viên nhóm khảo sát của BMJ, cho biết.
Theo Cormack, hầu hết “bác sĩ Deepfake” đều xuất hiện trên các video/hình ảnh chuyên quảng bá thuốc chữa huyết áp cao và bệnh tiểu đường hoặc bán kẹo dẻo chiết xuất từ thực vật với những công dụng tốt cho sức khỏe. Đây đều là những sản phẩm không gây tác dụng tiêu cực ngay lập tức đến sức khỏe, nhưng có ảnh hưởng về lâu dài nếu là hàng kém chất lượng, sử dụng nguyên liệu không rõ xuất xứ.
Cormack cho biết ông cũng đang là nạn nhân của Deepfake, khi hình ảnh giả mạo ông để quảng cáo thực phẩm chức năng trên mạng. Ông đã thuê chuyên gia tìm video Deepfake có hình ảnh của ông để gỡ, nhưng chưa triệt để nên người tiêu dùng hãy có ý thức trong việc xem nội dung có khuôn mặt ông và đảm bảo tính xác thực trước khi đưa ra quyết định mua sắm.
Chris Stokel-Walker, nhà báo công nghệ chuyên về AI, cho biết Deepfake hoạt động mạnh mẽ, ngày càng trở nên phổ biến, bằng cách lợi dụng cảm xúc của mọi người. Khi người nổi tiếng và có uy tín trong lĩnh vực nói về “một loại thuốc thần kỳ hoặc sản phẩm y tế tuyệt vời”, người nghe sẽ dễ bị thuyết phục và chắc chắn gia tăng số lượng đơn hàng trong thời gian ngắn.
“Một người xa lạ bán thuốc cho bạn, bạn sẽ nghi ngờ. Nhưng nếu là người nổi tiếng trên mạng xã hội, truyền hình hoặc radio, bạn nhiều khả năng tin những gì họ nói“, Stokel-Walker giải thích.
Henry Ajder, chuyên gia về công nghệ Deepfake tại Anh, cho biết hàng loạt nội dung “bác sĩ Deepfake” đáng ngờ trên mạng xã hội thời gian qua là hậu quả tất yếu của cuộc cách mạng AI. “Sự bình dân hóa nhanh chóng của các công cụ AI khiến chúng dễ tiếp cận hơn“, Ajder nói. “Tuy nhiên, chúng cũng bị lợi dụng để sao chép giọng nói hoặc tạo video gian lận và mạo danh. Đang có sự gia tăng đáng kể hoạt động dạng này“.
Cũng theo Ajder, việc phát hiện Deepfake ngày càng khó khăn vì công nghệ này được cải thiện từng ngày. “Thật khó định lượng mức độ hiệu quả của hình thức gian lận Deepfake, nhưng khối lượng video ngày càng tăng trên mạng xã hội cho thấy kẻ xấu đang có đạt thành công nhất định“, ông nói.
Trong khi đó, người phát ngôn của Meta cho biết sẽ điều tra những thông tin mà BMJ công bố. “Chúng tôi không cho phép nội dung cố ý hoặc tìm cách lừa đảo xuất hiện trên nền tảng, đồng thời khuyến khích người dùng báo cáo vi phạm nếu nghi ngờ“, đại diện Meta nói.
3. Làm thế nào nhận diện Deepfake?
Theo các chuyên gia của hãng bảo mật Kaspersky, người dùng cá nhân và các doanh nghiệp có thể dùng chính các công cụ AI – nền tảng của Deepfake để nhận diện Deepfake nhằm giảm thiểu xác suất thành công của các vụ lừa đảo. Cụ thể, người dùng có thể dùng những phần mềm phát hiện nội dung do AI tạo ra sử dụng thuật toán AI tiên tiến. Chẳng hạn như Intel FakeCatcher, Microsoft Video Authenticator…
Riêng với các video Deepfake sẽ có một số công cụ giúp nhận diện sự chuyển động không khớp giữa khuôn miệng và lời thoại. Còn với hình ảnh, người xem có thể phát hiện Deepfake nhờ vào hình mờ đánh dấu tác giả.
Hy vọng tất cả chia sẻ kể trên đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về Deepfake và mối nguy hại của công nghệ đó. Nhờ vậy có ý thức hơn trong việc bảo vệ hình ảnh cá nhân – tránh cung cấp cho những ai có khả năng tận dụng ảnh của bạn cho mục đích xấu.
Đừng quên đón đọc các nội dung khác trên website thời gian tới để có thêm nhiều kiến thức về công nghệ hữu ích nhé!
